Hz. Peygamber’i Böyle Anlattılar

Resmedilmemiş bir peygamberi vahyin rehberliğinde gelişen kişiliği, yaşam tarzı ve {mosimage}davranışlarıyla anlama ve anlatma zorluğu İslam kültür ve sanatında çok farklı türlerin gelişmesine imkan tanımış, tezahürleri farklı da olsa tüm Müslümanlar ortak bir duyguyu, Peygamber sevgisini bu vesilelerle hep canlı tutmaya gayret etmişlerdir. “Hz Peygamber’in beşeri yönü, yaşama üslubu ve şahsi hayatının anlatımı” Şemail adıyla yaygınlık kazanırken, “fiziksel özellikleri ve karakteri”ni anlatan eserler Hilye olarak adlandırılmıştır. Hat sanatının eşsiz örnekleri ve birbirinden güzel tezhiplerle süslenen hilyeler Hz. Peygamber’e duyulan muhabbet ve hürmetin sembolü olmuş, kimi zaman ceplerde taşınmış, kimi zaman da duvarları süslemiştir. Farklı sahabelerden rivayetle günümüze gelen çok sayıda Hilye metni bulunmakla beraber, aralarında en beliğ kabul edilen ve Hz. Hatice’nin ilk eşinden olan oğlu Hind b. Ebi Hale’ye ait olan rivayet ile Hz. Ali’nin rivayeti daha çok kullanılmıştır.

HİLYE-İ ŞERİF 

Hz. Ali‘nin torunlarından İbrâhîm b. Muhammed rivâyet ediyor: Dedem Hz. Ali, Peygamber Efendimiz’i anlatırken O’nun şöyle tavsîf ederdi:

“Peygamber Efendimiz, ne aşırı derecede uzun, ne de içiçe girmişçesine kısa idi; O, bulunduğu topluluğun orta boylusu idi. Saçları, ne kıvırcık ne de dümdüzdü; hafifçe dalgalı idi. Tombul yüzlü ve yumru yanaklı değildi; yüzünde hafif bir değirmilik vardı. Mübârek yüzlerinin rengi kırmızıya çalar şekilde beyaz; gözleri siyah; kirpikleri sık ve uzun; kemiklerinin eklem yerleri ile omuz başları iri yapılı idi. Vücûdu tüysüz olup, göğsünden göbeğine doğru inen ince bir tüy şeridi vardı. El ve ayak parmakları kalınca idi. Yürürken, meyilli ve engebeli bir yerde yürürcesine ayaklarını sertçe kaldırırlar (sürümezler) ve adımlarını genişçe atarlardı. Bir kimseye baktıkları zaman, yalnızca başlarını çevirerek değil, bütün vücudları ile o tarafa yönelirlerdi. Sırtında kürekleri arasında “Nübüvvet Mührü” vardı. Bu, O’nun, peygamberler zincirinin son halkası oluşunun nişânesi idi. O, insanların en cömert gönüllüsü, en doğru sözlüsü, en yumuşak tabîatlisi ve en arkadaş canlısı idi. Kendilerini ansızın görenler, O’nun heybeti karşısında sarsıntı geçirirler; fakat üstün vasıflarını bilerek sohbetinde bulunanlar ise, O’nu herşeyden çok severlerdi. O’nun üstünlüklerini ve güzelliklerini tanıtmaya çalışan kimse: Ben, gerek O’ndan önce, gerek O’ndan sonra, O’nun gibisini görmedim, demek sûretiyle, O’nu tanıtma husûsundaki aczini ve yetersizliğini îtirâf ederdi. Allah’ın salât ü selâmı O’nun üzerine olsun!”.

HİLYE-İ ŞERİF

Hz. Hasan naklediyor: Peygamber Efendimiz’in Hilye’sini çok iyi bilen dayım Hind b. Ebî Hâle’ye Hz. Peygamber’in üstün vasıflarını sordum ve olduğu gibi belleyip hâfızama nakşetmek için, bana O’ndan bahsetmesini ricâ ettim. Bu isteğim üzerine dayım Hind b. Ebî Hâle şöyle buyurdular:

“Resûlullah Efendimiz, yaradılıştan heybetli ve muhteşemdi. Mübârek yüzü, dolunay halindeki ayın parlaklığı gibi nûr saçardı. Orta boyludan uzun, ince uzundan kısa olup, başı büyükçe idi. Saçları kıvırcık ile düz arası idi; şayet kendiliğinden ikiye ayrılmışlarsa onları başının iki yanına salar, değilse ayırmazlardı. Uzattıkları takdirde saçları kulak yumuşaklarını geçerdi. Peygamber Efendimiz’in rengi, ezher’ul-levn idi, yâni nûranî beyazdı. Alnı açıktı. Kaşları hilâl gibi, gür ve birbirine yakındı; çatık kaşlı değildi. İki kaşının arasında bir damar vardı ki, öfkeli hallerinde kabarır, normal zamanlarda ise gözükmezdi. Burunlarının üst tarafı biraz yüksekçe olup, üstü ince idi. Mübârek burnunun üstünde -onu yüksek gösteren- bir nûr vardı ki, dikkatlice bakmayan kimseler, Peygamberimiz’i kartal burunlu zannederlerdi. Sakal-ı şerifleri sık ve gür; yanakları ise yumru olmayıp düz idi. Saâdetli ağızları geniş, ön düşlerinin arası seyrekti. Göğüs çukuru ile göbeği arasında ince bir şerit gibi uzanan kıllar (mesrübe) vardı. Gerdanı, saf mermerden tıraş edilen heykellerin boynu gibi gümüş berraklığında idi. Vücudunun bütün âzaları birbiri ile uyumlu olup, yakışıklı bir yapıya sahipti: Ne şişman, ne de çok zayıftı; karnı ile göğsü aynı hizada idi. Göğsü ile iki omzunun arası genişçe, kemik mafsalları kalınca, vücûdunun açık yerleri gayet nurlu idi. Göğüs çukuru ile göbeğinin arasını birleştiren kıllar, ince uzun bir şerit gibi uzanırdı. Bu uzanan kıllar (mesrübe) dışında memelerinde ve karnında kıl yok idi; kolları omuzları ve göğüslerinin üst tarafları ise son derece kıllı idi. Bilekleri uzun, el ayaları geniş, el ve ayakları kalın, parmakları ise uzunca idi ( Râvî burada tereddüt ederek: Peygamberimizin vasıflarını anlatan Hİnd b. Hâle belki de: “parmakları kalınca idi” şeklinde söylemişti, der). Ayaklarının altı çukur (kemerli) idi; düztaban değildi. Ayaklarının üstü ise pürüzsüzdü; öyle ki, üzerine su dökülse yağ gibi akar giderdi. Yürürken, ayaklarını yerden biraz kaldırıp önlerine hafif eğilerek yürürlerdi. Ayaklarını, ses çıkarıp toz kaldıracak şekilde yere sert vurmazlar; adımlarını uzun ve serî atmakla beraber, sükûnet ve vekar üzere yürürlerdi. Yürürken, sanki meyilli ve engebeli bir yerden iniyor görünümünü arzederdi. Bir tarafa dönüp baktıklarında, bütün vücûdları ile birlikte dönerlerdi. Rastgele sağa sola bakmazlardı. Yere bakışları, göğe bakışlarından daha çoktu. Çoğunlukla göz ucu ile bakarlardı. Ashâbı ile birlikte yürürken, onları öne geçirir kendileri arkada yürürlerdi. Yolda karşılaştığı kimselere, onlardan önce hemen selâm verirdi”.